Felsefenin en hassas meselelerinden biri akıl problemidir. Akıl nasıl işler, hükümlerini nasıl düzenler, hakikate ulaşmak için hangi basamakları izler? Akli hükümler, Yunan felsefesinde de İslam düşüncesinde de aynı mıdır yahut ikisinin de kendine has bir metodu mu vardır?
Elinizdeki eser, İslam medeniyetinin akıl ve mantık serüvenini, Yunan felsefesiyle etkileşimini ve Müslümanların eleştirel konumlarını mercek altına almaktadır. Hâkim görüşün aksine, İslam düşüncesinin Yunan felsefesinin bir tekrarı veya devamı olmadığını, Kur’an ve Sünnet rehberliğinde Aristocu mantığı eleştiren özgün bir yöntem benimsediğini savunmaktadır.
Ali Sâmî en-Neşşâr’a göre, İmam Şâfiî’den İbn Teymiyye’ye, usulcülerden kelamcılara kadar farklı disiplinlerdeki İslam âlimlerinin geliştirdiği yöntem, modern bilimin temelini atan deneysel metodun da kaynağı olmuştur. Bir başka ifadeyle İslam geleneğinin ruhu, nazari spekülasyondan ziyade tecrübeye, gözleme ve tümevarım metoduna dayanmaktadır.
Neşşâr’ın yüksek lisans tezi olarak 1940’larda kaleme aldığı bu eser, kalıplaşmış düşünce tarihine eleştirel bir okuma sunuyor.